EARTH ENERGY BUDGET
Bajet
Haba atau Imbangan Haba
Matahari merupakan punca tenaga yang paling utama untuk menggerakan
dan meneruskan semua proses di atmosfera dan di permukaan bumi. Tenaga matahari
membekalkan 99.97% dari jumlah tenaga
yang terdapat dalam sistem bumi antara
komponen yang tiba di permukaan bumi ialah sinar infared (50%) sinar
cahaya (41%), dan selebihnya sinar ultra ungu, sinar x, dan sinar gamma 9%. Selebihnya
punca tenaga endogenik iaitu tenaga yang dihasilkan dalam bumi.
Tenaga yang dikeluarkan oleh matahari akan dihantar ke bumi dalam
bentuk gelombang elektromagnet (gelombang pendek) yang berukuran antara 0.2 mikron
hingga 0.4 mikron Bumi membebaskan bahangan bumi ke atmosfera adalah dalam
bentuk gelombang panjang iaitu dalam lingkungan 10 mikron.
KONSEP BAJET HABA ATAU IMBANGAN HABA
-Barry & Chorley (1977), bajet haba ialah cara-cara nilai sinaran
matahari itu digunakan.hal ini kerana tidak semua jumlah tenaga sinaran
matahari yang memasuki sistem atmosfera bumi akan tiba ke permukaan bumi.
-Sinaran matahari yang memasuki atmosfera bumi akan diserap, diserak,
dipantul oleh pelbagai juzuk dan unsur dalam atmosfera.
-Imbangan haba merujuk kepada keseimbangan yang berlaku antara jumlah
bahangan matahari yang masuk ke sistem bumi-atmosfera dengan bahangan bumi
yang dibebaskan semula ke angkasa.
PROSES DALAM IMBANGAN HABA
1. PROSES SERAKAN
-Partikel-partikel akan menyerakan bahangan matahari secara mendatar
apabila bahangan tersebut dipancar kepadanya.
-Darjah serakan bergantung kepada saiz partikel yang terlibat berbanding
dengan jarak gelombang bahangan suria.
-Partikel menyerakan sinaran matahari melalui 2 cara.
a) Serakan Rayleigh
b) Serakan Mei
A) Serakan Rayleigh
- berlaku jika saiz partikel lebih kecil berbanding dengan jarak
gelombang.
-berlaku proses serakan terhadap gelombang sinaran suria yang berukuran
0.45mikron oleh molekul udara yang terampai.
-Menyebabkan langit berwarna biru pada siang hari.
B) Serakan Mei
- berlaku jika saiz partikel sama besar dengan jarak gelombang.
- banyak dilakukan oleh partikulat di dalam jerebu seperti debu, habuk
terampai.
-Menyebabkan langit berwarna kemerahan.
2. PROSES SERAPAN
-Dilakukan oleh partikel di atmosfera dan stratosfera seperti wap air,
karbon dioksida dan ozon.
-Gas-gas ini cenderung untuk memilih jenis-jenis gelombang suria yang
hendak diserap dan keupayaannya menyerap bergantung kepada jarak-jarak
gelombang (dinamakan serapan terpilih).
-Daripada 100% sinaran suria, 36% akan dibalikan/albedo oleh sistem
bumi-atmosfera. dan 64% akan dipancarkan ke bumi.
-Daripada 64% pula akan diserap 2% oleh ozon khasnya sinar ultra ungu.
-62% akan melepasi ozon dan sebahagiannya akan diserap oleh wap air,
habuk, debu, karbon dioksida dan juga awan sebanyak 15%. Hanya 47% akan sampai
ke permukaan bumi.
3. PROSES PANTULAN / BALIKAN
-Bahangan matahari apabila terkena partikel akan dipantulkan semula ke
angkasa secara menegak (vertikal).
-Proses balikan banyak dilakukan oleh partikel berwarna cerah seperti
manik hujan, titisan air dalam awan, hablur ais dalam awan yang tinggi.
-Proses pantulan mempengaruhi keamatan cahaya contohnya jika kadar
pantulan tinggi langit kelihatan gelap.
-Elemen utama membalikkan sinar suria ialah awan . Semakin tebal awan
semakin tinggi kadar pembalikan.
4.PROSES ALBEDO
-Albedo ditakrifkan sebagai darjah keputihan atau kecerahan sesuatu
permukaan bumi, juga berkait rapat dengan proses pantulan.
- tidak semua sinar suria yang tiba di bumi akan diserap dan diguna oleh
hidupan, sebahagiannya akan dipantulkan pula oleh permukaan bumi secara
langsung.
-Semakin cerah sesuatu permukaan bumi maka semakin tinggi jumlah sinaran
matahari yang akan dipantulkan.
-Albedo sebenarnya nisbah antara cahaya yang dipantulkan dengan cahaya
yang diterima oleh permukaan bumi.
-Nilai albedo berbeza antara tempat bergantung kepada sifat permukaan
bumi di kawasan berkenaan.
Kadar albedo permukaan bumi
Jenis permukaan
%pantulan
Awan stratus 1000-2000kaki tebal 59-84
Hutan tropika 21
Gurun 28
Jalan( permukaan hitam) 5-10
Salji (baru turun) 75-70